Bij het Indië-monument in het Broersepark heeft gisterenavond de lokale Indië-herdenking plaatsgevonden (lees HIER en HIER). Voorzitter Clemens Bouwens sprak de aanwezigen bij aanvang toe en bij afwezigheid van burgemeester Tjapko Poppens mocht ik als locoburgemeester een speech namens de gemeente geven, gevolgd door de voorzitter van de Bond van Wapenbroeders en een lezing van mevrouw Schuitemaker-Spuyman over haar kindertijd in een buitenkamp in Batavia. De herdenking werd afgesloten met het Indische ‘Onze Vader’ en kransleggingen. Zie hieronder mijn tekst:
Dames en heren, collega-bestuurders uit de regio, vertegenwoordigers van Defensie, vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, andere aanwezigen, fijn dat wij hier in ons prachtige Broersepark bij elkaar zijn om het einde van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië te herdenken.
4 miljoen mensen stierven
Morgen, 15 augustus, is het precies 79 jaar geleden dat Japan capituleerde. Terwijl Nederland op 5 mei uitbundig feest vierde, hoorden mensen in de Japanse interneringskampen soms pas dagen later dat de oorlog voorbij was. Een oorlog waar naar schatting bijna 4 miljoen mensen stierven door honger, ontbering, ziekte en geweld. Bovendien begon direct na de Japanse capitulatie een bloedige onafhankelijkheidsstrijd.
Nieuw bestaan
In de periode van ‘45 tot ver in de jaren 50 verlieten honderdduizenden mensen hun land, waar zij niet langer welkom waren, om vervolgens in Nederland uit het niets een nieuw bestaan op te bouwen. Dat nieuwe land was vaak kil en bezig zichzelf weer op de rit te krijgen. Over de oorlog kon je het maar beter niet hebben. In veel families “werd er niet over gesproken, maar zat de oorlog altijd aan tafel.” Juist in wat er niet werd gezegd: flink zijn, niet klagen. Zonder woorden stond alles in de schaduw van het oorlogsleed.
Op zoek naar jou
Het verhaal van de Amstelveense Nora Valk is ook herkenbaar. Als tienermeisje zat zij met haar moeder in een interneringskamp in Ambarawa. Haar moeder overleed drie maanden voor de bevrijding. Na de oorlog vond haar vader haar terug in een vluchtelingenkamp in Singapore. Nora’s verhaal is opgeschreven door Syl van Duyn in het boek ‘Op zoek naar jou‘, en uitgedeeld onder leerlingen van Amstelveense basisscholen.
Nieuw leven opbouwen
Het is een verhaal over opgroeien in oorlog en op de brokstukken van verlies en rouw weer een nieuw leven opbouwen. Een actueel thema, want op dit moment leven miljoenen mensen – en kinderen – in een oorlogssituatie. Vandaag en morgen bij de landelijke herdenking in Den Haag herdenken we álle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië, en de onafhankelijkheidsstrijd die daarop volgde.
De waarde van onze vrijheid
We denken ook aan de overlevenden: de laatste generatie die de oorlog nog meemaakte, en hun kinderen en kleinkinderen die de oorlogservaringen en de daaropvolgende ontheemding moesten meedragen. En we staan stil bij het feit dat wij in Nederland sinds deze oorlog in vrijheid en vrede leven. De wereld van nu laat zien dat dat absoluut niet vanzelfsprekend is. Door te herdenken en stil te staan bij wat oorlog met mensen doet en beseffen we de waarde van onze vrijheid.
Herbert Raat 