Niet nog eens 20 jaar verspillen met de integratie

Het is toch sneu voor het kabinet. Na vier jaar buffelen en bezuinigen hebben ze prachtige cijfers gekregen van het World Economic Forum: Ons land staat in de mondiale top van de meest gelukkige en welvarende landen. De crisis is voorbij en de werkgelegenheid trekt aan. Toch is het sentiment bij veel mensen negatief. De PVV kan de grootste partij bij de verkiezingen worden. Hoe kan dat toch?  

De echte zorgen van veel Nederlanders gaan niet over de economie, maar over de teloorgang van onze westerse waarden, immigratie en integratie. Waarom krijgen vergunninghouders wel een huis en mijn kinderen niet?  ‘It’s the immigration, stupid’ zou Bill Clinton zeggen.

Frits Bolkestein:
De discussie is niet nieuw, maar wordt nooit echt afgemaakt. De politiek houdt niet vol. Het gemiddelde kabinet zit bij wijze van spreken korter dan de duur van de gemiddelde asielprocedure.

Vanwege Frits Bolkestein ben ik lid geworden van de VVD. In 1991 schreef hij in De Volkskrant dat problemen met minderheden ‘met lef’ moest worden aangepakt. Niet meer doodknuffelen, maar mensen serieus nemen en verantwoordelijk geven.

Heel ongewoon in die tijd, pal gaan staan voor de belangrijkste Europese waarden. Zaken als scheiding van kerk en staat en non-discriminatie die niet onderhandelbaar zijn.

Niet iedereen was enthousiast. Veel mensen spuwde vuur en beschuldigde hem ervan dat hij zou inspelen op onlustgevoelens in de samenleving over de islam en buitenlanders. De emotie over het migrantendebat ondervond ik toen ik 1995 in een VVD-kraampje op het Rokin in Amsterdam stond.

‘Kijk daar, de VVD, vuile fascisten’, riep een links gekleed type met zwarte kleding en bijpassende kistjes. Met zijn vrienden kwam hij opgefokt aangelopen. Binnen de kortste keren vlogen onze folders door de lucht en de rest van de spullen lag op straat.

Een paar maanden eerder had Frits Bolkestein een gigantische overwinning geboekt bij de provinciale verkiezingen. Achteraf gezien ging de discussie, ook toen al, meer over de toon van het debat dan het oplossen van echte problemen.

Paul Scheffer:
Vervolgens werd er beleid ontwikkeld om de integratie vlot te trekken en immigratie te beperken. Het tweede paarse kabinet kwam met allerlei goede intenties, maar werd door de Tilburgse hoogleraar Paul Scheffer in 2000 ruw wakker geschud met zijn artikel ‘het multiculturele drama’.

Morele onverschilligheid
Hij hekelde de morele onverschilligheid van de bestuurlijk elite. Door vast te houden aan cultuur relativisme en niet in te grijpen tegen anti-westerse waarden. Ook de onverschilligheid over de economische tweedeling tussen autochtonen en allochtonen vond hij onbegrijpelijk.

Cijfers spreken boekdelen:
Na de schok van de moorden op Pim Fortuyn en Theo Van Gogh ontstonden er allerlei initiatieven om de integratie te verbeteren. Er kwamen miljoenen beschikbaar voor de aanpak van de ‘Vogelaarwijken’. Toch is de situatie in veel wijken niet wezenlijk veranderd.

Zeventien jaar later spreken de bijstandscijfers nog steeds boekdelen. Drie procent van de Nederlanders heeft een bijstandsuitkering. Bij Somaliërs is dat zeventig procent en ruim een kwart van de Marokkanen. Van de Syriërs en Irakezen is zestig procent afhankelijk van bijstand.

Onzichtbare grenzen
De migratie is veel omvangrijker geweest dan ooit was voorspeld. We zijn nu met  17 miljoen mensen in dit land. De groei komt vooral door migratie. Steeds meer mensen hebben het gevoel een minderheid te worden in hun eigen land, stad of zelfs buurt. Gevolg is dat er steeds meer onzichtbare grenzen ontstaan waar je wel en waar je niet wil wonen.

In de praktijk heeft de ‘politieke elite’ niet veel te maken met de multiculturele samenleving. De problemen spelen zich veelal af aan de andere kant van de ringweg, in een andere buurt. Voor de middenklasse is dat anders.

Zo sprak ik laatst een begeleidster van gehandicapten. Jarenlang had zij in Amsterdam-Noord gewoond totdat ze de laatste Nederlanders op de trap waren. ‘Ik heb niks tegen buitenlandse mensen, maar voor ons was de lol er wel af om buitenlander in mijn eigen land te zijn’, vertelde ze.

Morele conflict:
Dat de integratie op veel punten mislukt is, komt vooral door onszelf. We zijn er meester in om het morele conflict uit de weg gaan over onze waarden. Ook in 2016 weer. Vluchtelingen vallen homo’s en christenen lastig in de opvang. Vervolgens wordt in de Tweede Kamer een motie aangenomen om ‘christenen en kwetsbare individuen’ ergens anders op te vangen. De moraal van het verhaal: Nederlanders capituleren meteen.

Knarie in de kolenmijn
In sommige wijken is het niet aan te raden om met een keppel rond te lopen. De documentaire ‘De Kanarie in de Kolenmijn’ van Hanneke Groenteman in Amsterdam-West sprak boekdelen. Wat Groenteman aantrof in Europa en in Nederland over anti-joodse en anti-westerse gevoelens is dramatisch, ‘Het is heel slecht gesteld’, aldus Groenteman.

Ondertussen krijgen we van het Rijk een taakstelling om vergunninghouders te huisvesten wat in zo’n korte tijd niet kan, niet alleen hier ook in Amsterdam en de Haarlemmermeer. Veel gemeenten in de Randstad lopen, net zoals Amstelveen, achter op deze taakstelling. Als je de cijfers ziet vraag je je af of Nederlandse gemeenten het aantal van de taakstelling wel aankunnen. Wat is het absorptievermogen?

Morele verlegenheid
Om de gevolgen van de migratie te managen zullen we allereerst zullen weer zelf verantwoordelijk moeten worden over onze grenzen. Het kan niet zo zijn dat we onze grenzen afschaffen, de verantwoordelijkheid in Europese handen leggen en er vervolgens niets gebeurt. Paul Scheffer heeft gelijk. Grenzen zijn niet eng, grenzen zijn er om het menselijk verkeer te reguleren. Door onze morele verlegenheid besteden we het uit aan Turkije, Libie of Marokko.

Lange adem:
Doe wat traditionele immigratielanden als Canada en Australië doen. Bepaal elk jaar hoeveel vluchtelingen je kunt opnemen en laat die goed integreren. Zo voorkom je ook dat allerlei asielzoekers uit veilige landen in de opvang zitten en soms ook nog voor overlast zorgen. De burgemeesters van Weert en Groningen kunnen er over mee praten.

Tot slot; Nederland mist een integratieaanpak voor de langere termijn. Een aanpak die we nu eens gaan volhouden. Integratie is een proces van de lange adem en duurt één of twee generaties voordat je echt resultaat ziet. We kunnen niet nog eens twintig jaar verspillen.