Update 14-12-2018 en 4-11-2020: Rondleidingen langs historische routes bezettingstijd en Update 26-8-2020; Uitspraak Raad van State, bunker is definitief een gemeentelijk monument: zie onderaan de tekst.
Er is rumoer rondom de bunker aan de Wolfert van Borsselenweg in Amstelveen. Het gebouwtje is bij veel Amstelveners bekend als het jarenlange onderkomen van de christelijke jeugdvereniging van de Pauluskerk.
Volgende generaties
Sommige Amstelveners zoals Eddy Boorsma en Henriette Nakad-Westrate noemen het een nazibunker, en willen het slopen en de daarmee samenhangende geschiedenis zo snel mogelijk vergeten (lees HIER). De ander wil het behouden voor volgende generaties om kinderen te leren wat er is gebeurd. Ik schaar me vol overtuiging bij de laatste groep. Wat mij betreft is het niet sloop de bunker, maar open de bunker.
Landelijke discussie
De discussie over wat te doen met historisch erfgoed uit WOII speelt niet alleen in Amstelveen, maar overal in Nederland. Zo ondersteunt bijvoorbeeld de provincie Zuid-Holland met geld en raad het project Atlantic Wall. Ook zijn er verschillende Rijksmonumenten aangewezen die ten tijde van WOII zijn gebouwd door de Duitsers.
Ik onderschrijf het standpunt van Arjan van Wijngaarden, directeur Verzetsmuseum Zuid-Holland, die zegt over de Amstelveense bunker-discussie: “In zijn algemeenheid vind ik dat Nederland zuinig moet zijn op cultuurhistorisch erfgoed. Dat het in dit geval gaat om erfgoed afkomstig van de Duitse bezetter doet in mijn opvatting niet ter zake. Zuinig zijn op erfgoed afkomstig van de voormalige vijand wil niet zeggen dat je in de verste verte sympathie hebt voor het verwerpelijke gedachtegoed dat er achter de bezetting schuil ging.”
Betrokken inwoners
Amstelveen heeft een bewogen geschiedenis in bezettingstijd. Deze is uitgebreid en indringend beschreven in het boek van Tini Visser, Jaren van Verduistering. Zij heeft in opdracht van oud-burgemeester Otto van Diepen in de jaren tachtig van de vorige eeuw gesproken met alle ooggetuigen die nog in leven waren.
Voor mij maakt de bunker net zo goed onderdeel uit van onze geschiedenis als de ‘kleine sjoel’ aan Randwijcklaan 13. Dit gebouw heeft de gemeente vorig jaar nadat betrokken inwoners ‘aan de bel trokken’ aangekocht voor bijna een miljoen euro om te voorkomen dat het gesloopt werd voor een nieuwe woning.
Kleine Sjoel
In het gebouwtje kregen in de oorlogsjaren Joodse kinderen les die op andere scholen niet meer welkom waren, ook werden hier de Jodensterren uitgedeeld, en werden Joden verzameld ten behoeve van de deportaties. Onlangs heeft Amstelveen Oranje het project Nooit meer teruggekomen gepresenteerd, een indringend verhaal over het lot van de Amstelveense Joden.
Bombardement
De bunker tegenover de Pauluskerk aan de Wolfert van Borsselenweg vertelt het verhaal van bezetting en het bombardement dat Amstelveen heeft getroffen. Hooggeplaatste Duitse officieren hadden huizen nabij de Pauluskerk gevorderd om in de nabijheid van Schiphol te wonen. Er zou zelfs een ondergrondse tunnel van de huizen naar de bunker lopen, maar niemand weet dit zeker.
Ze hadden de torenspits van de Pauluskerk laten verwijderen om te voorkomen dat die een oriëntatiepunt werd voor de geallieerden. Een Brits bombardement bedoeld om Duitsers te raken, kwam echter in de woonwijk terecht. Meerdere Amstelveners kwamen hierbij om het leven.
Onderduiken
De mensen die het leven lieten bij het bombardement mogen niet vergeten worden. Net als de schrijnende verhalen van opgepakte Amstelveense verzetsstrijders en Joodse Amstelveners die nooit meer terugkwamen.
Joodse slachtoffers
We zijn nu bezig om een monument te laten maken voor de 166 Joodse Amstelveners die in de oorlog afgevoerd en vermoord zijn. Wat de Joodse gemeenschap is overkomen in de Tweede Wereldoorlog is een van de grootste littekens van Amstelveen. Wij willen ervoor zorgen dat deze geschiedenis zichtbaar in herinnering gebracht en niet vergeten wordt. Een herdenkingsmonument heeft de volle steun van de gemeenteraad, lees HIER en HIER.
Educatieve functie
De bunker is een van de weinige, tastbare historische overblijfselen uit WOII in Amstelveen. Wij hebben de bunker met positief advies van de Erfgoedcommissie aangewezen als gemeentelijk monument. Een monumentale status is een ‘beschermd cultuurgoed’, en heeft niets te maken met goed of fout, maar met architectonische of cultuurhistorische waarde. Na overleg met de gemeenteraad is het plan om het gebouwtje een educatieve functie te geven.
In de vorige bestuursperiode heb ik veel met de gemeenteraad gesproken over onze geschiedenis en het belang van het behoud daarvan. Ik kan me voorstellen dat niet alle in maart aangetreden raadsleden de hele geschiedenis van Amstelveen in WOII kennen.
Zolang de voorraad strekt
Daarom wil ik burgemeester Bas Eenhoorn vragen om alle leden de hernieuwde uitgave te geven van ‘Jaren van verduistering – De bezettingstijd in Amstelveen’ van Tini Visser. En doe meteen ook maar een exemplaar voor de leden van de Stichting Sloop de Bunker. En mocht u interesse hebben in het boek: mail naar h.raat@amstelveen.nl, zolang de voorraad strekt…
Lees HIER het verhaal online over de bunker op Oneindig Noord Holland door Jan Maarten Pekelharing, hieronder de tekst en artikelen over dit onderwerp;
Update 14-4-2018 en 4-11-2020: lees HIER en HIER rondleidingen langs locaties bezettingstijd en hieronder artikelen over dit onderwerp.
Update 26-8-2020; Uitspraak Raad van State, bunker is definitief monument; lees HIER de uitspraak.
Herbert Raat 
Ervaringskennis sloop je niet. Alertheid op gewetensvolle grondhouding doet een oorzaak en gevolg proces beseffen, in alle tijden; ook nu …